خلاصه درس پنجم اجتماعی سال سوم راهنمایی

حکومت ما چه ویژگی هایی دارد ؟

مردم هر سرزمینی برای زندگی کردن روش خاصی دارند و حکومت های گوناگونی را تجربه می کنند . به نظر شما چه عواملی موجب تعدّد و تنوع حکومت در کشورهای مختلف جهان شده است ؟

تفاوت در حکومت ها به تفاوت در دین ، فرهنگ  و تاریخ هر کشور بستگی دارد .

یکی از مهمترین ملاک های طبقه بندی نوع حکومت ، میزان توجه به قوانین الهی است . بر اساس این حکومت ها را می توان به دو دسته ی عمده تقسیم کرد :

الف - حکومت الهی

ب- حکومت غیر الهی

در یک حکومت الهی ، فرد یا گروهی به نمایندگی از طرف مردم طبق دستورات و قوانین

خداوند بر آنان حکومت می کند . هدف اصلی این حکومت رشد و سعادت مردم است .

حکومت الهی دارای ویژگی های زیر است :

1- قوانین آن بر اساس دستورات خداوند باشد و نمایندگان مردم قوانین مخالف دستورات الهی را تصویب نکنند .

2- رهبری آن در دست فردی باشد که احکام و دستورات خداوند را به خوبی بداند تا بتواند راه الهی را تشخیص دهد ، سیاستمدارباشد ، بینش اجتماعی داشته باشد ، با تقوا باشد . مردم ایران درسال 1357 علیه حکومت ظالم و ستمگر شاهنشاهی به رهبری امام خمینی (ره) انقلاب کردند و به پای صندوق های رأی رفتند و به حکومت جمهوری اسلامی رأی دادند .

بعضی از انواع حکومت های غیر الهی عبارتند از :

حکومت مطلقه (استبدادی) حکومتی است که در آن اعمال قدرت یک یا چند نفر بر گروه یا جامعه ای بدون مشارکت دیگران صورت می گیرد و قدرت حاکمه و اختیارات نامحدود به شخص ظالم و مستبدی مثل سلطان واگذار شده است . شخص ظالم اصولاً خود را قانون می داند و خود را سایه و مظهر قدرت خدا در زمین معرفی می کند .

حکومت مشروطه سلطنتی  در این نوع از حکومت ، سلطنت حق ثابت شاه است  و به فرزندانش به ارث می رسد . اختیارات پادشاه بر خلاف سلطنت مطلقه طبق قانون محدود می شود . پارلمان و قانون اساسی دارد و اختیارات به سه قوه مقننه ، مجریه و قضائیه واگذار شده و پادشاه مسئولیتی در قبال کارها ندارد اما امکانات زیادی در اختیار پادشاه است مثل حکومت انگلستان

حکومت اریستو کراسی یا اشرافی  حکومتی است که شخصی یا گروهی به اعتقاد برتری نژاد ی بر مردم حکومت می کنند . حکومت اشراف و برگزیدگان و یا گروهی کوچک از افراد ممتاز یا طبقه بالا و صاحب امتیاز و با نفوذ از یک طبقه یا گروهای اجتماعی که از حقوق و امکانات مخصوص برخوردارند .

حکومت مردم بر مردم یا دموکراسی  مقصود از دموکراسی، حکومت مردم است که معمولاً باتوجه به آراء اکثریت مردم از طریق انتخابات نمایندگان مجلس ملی اجرا می گردد .

وجه مشخصه دموکراسی اصل تبعیت اقلیت از اکثریت و به رسمیت شناختن آزادی و حقوق مساوی افراد و اتباع است . بنابر این در این نوع حکومت منشأ اصلی تصمیم گیری ، مردم هستند .

حکومت جمهوری اسلامی ایران هم  مردمی است و هم الهی است زیرا :

1- مردمی است چون مردم آن افرادی را به نمایندگی از طرف خود برای به دست گرفتن و اداره ی کشور انتخاب می کنند .

2- الهی است چون قوانین آن بر اساس دستورات خداوند بناشده است .

حکومت اسلامی کشورما از نوع ولایت فقیه است یعنی سرپرست آن ، شخصیتی روحانی ، مسلط به احکام دینی و مطلع از سیاست و اداره ی جامعه است .

×ارکان حکومت جمهوری اسلامی ایران عبارتند از :

1- قوه ی مقننه که وظیفه ی قانون گذاری را بر عهده دارد .

2- قوه ی مجریه  که وظیفه ی اجرای قوانین را بر عهده دارد .

3- قوه ی قضائیه  که وظیفه ی نظارت بر اجرای قوانین را بر عهده دارد .

4- رهبری  که مهم ترین رکن حکومت اسلامی است و با اختیاراتی که قانون اساسی به او می دهد بر کار سه قوه نظارت دارد .

5- مجلس خبرگان  که از متخصصان امور دینی تشکیل شده و وظیفه آن ، انتخاب رهبر و نیز تشخیص صلاحیت رهبری بر اساس معیارهای قانون اساسی است .

دو رکن قوه ی مقننه عبارتند از :

1- مجلس شورای اسلامی

2- شورای نگهبان

شورای نگهبان از 6 نفر فقیه منتخب رهبری و 6 نفر حقوقدان تشکیل می شود که وظیفه دارد قوانینی که در مجلس تصویب می شوند با احکام اسلامی و قانون اساسی مخالفت نداشته باشد .

رهبر ی از طریق :

عزل و نصب فقها ی شورای نگهبان بر قوی مقننه نظارت می کند 

عزل و نصب ورئیس قوه قضائیه بر  قوه ی قضائیه نظارت می کند

امضای حکم ریاست جمهوری یا عزل وی برقوه ی مجریه نظارت می کند .